Malladeddus
Feb 18th, 2009 | Di Andrea | Categoria: Coxina sarda-Cucina sarda
– Multilingual article
Is malladeddus funt is macarronis prus tìpigus de sa coxina sarda, ma a pitzus de totu de su Campidanu. Su nòmini ndi benit de su verbu sardu mallai – mallare, chi indicat pròpriu s’atzioni de strecai e arriciai sa pasta. Su fueddu malloreddus, est a nai malloru piticu est una disintèndida dèpia a sa pronùncia casteddaja de su sardu, chi furriat sa “d” intraboxàliga in-d’una “r” lenia: [malladeddu > mallareddu > malloreddu], ma in realidadi no nci intrat nudda cun is mallorus. Prus pagu ancora nci intrant cun is gnocchis, chi funt fatus totu a un’antra manera, e po tanti sa tradusidura in italianu cun “gnocchetti sardi” est impròpria meda. Is malladeddus funt invècias giai giai ogualis a is cavatelli de sa Pùllia, sceti chi custus funt lisus, e is covathelli calabresus chi funt fatus esatamenti a sa matessi manera de is malladeddus.
Disgratziadamenti no scieus in cali tempus stòrigu custus macarronis siant nàscius. Mancai sa curtura de su trigu in Sardìnnia siat antiga cantu sa civilidadi e totu, su de fai is macarronis est una cosa de su tempus modernu, chi cumenti is macarronis italianus e cussus spanniolus funt aparèssius faci de su ‘500 – ‘600.
Is malladeddus si faint cun sìmbula e àcua. A bortas si podit scallai in s’impastu su tzafaranu puru. Fatu s’impastu si faint listarellas de pasta longas prus o mancu 15 cm, a pustis si segant a cubixeddus. Sa forma tìpiga de boculeddus arrigaus s’otenit insandus mallendi cun su pòddixi s’arrogheddu de pasta in su ciuliri (unu scateddu de palla chi duncas tenit sa superfici zigrinada) po si nunca bastàt una superfici zigrinada calisisiat, mancai de imbirdi o cosas diaici.
Is malladeddus si podint fai de diferentis mannioris, is piticheddus si nant malladeddus de unga, ca si mallant cun sa pala de s’unga de su didixeddu.
Custu tipu de macarronis si faint in àteras partis de Sardìnnia puru, ma cambiant nòmini a segundu de sa zona: po nai, in su Logudoro de pitzus ddi nant cicioneddus o cicionis, in su Logudoro centrali ddi nant macarones caidos, e in su Nugoresu ddi nant cravaos, perou custus macarronis funt imperaus prus de totu in su cabu de bàsciu, tanti est beru chi sa bànnia prus famada po ddus cundiri est sa bànnia campidanesa, est a nai bànnia de tomàtiga cun sartitzu friscu e tzafaranu.
I malladeddus sono la pasta più tipica della cucina sarda, ma sopratutto del sud dell’isola. Il nome viene dal verbo sardo “mallai – mallare”, che indica proprio l’azione di schiacciare e arricciare la pasta. La parola malloreddus, con la quale questa pasta è divenuta famosa, che vuol dire in sardo “piccolo toro”, è un fraintendimento dovuto alla pronuncia del sardo di Cagliari città, per la quale la “d” intervocalica diventa una “r” lenita: [malladeddu > mallareddu > malloreddu], ma in realtà questa pasta non ha nulla a che vedere con i tori. Ancora meno c’entrano gli gnocchi, un tipo di pasta dell’Italia centro settentrionale fatta in tutt’altra maniera, pertanto la traduzione dei malladeddus con “gnocchetti sardi” è alcuanto impropria. I malladeddus sono invece quasi uguali ai cavatelli pugliesi, solo che questi sono lisci, mentre i covathelli calabresi, sono fatti esattamente allo stesso modo dei malladeddus.
Purtroppo non conosciamo il periodo storico in cui questa pasta è nata. Nonostante la cultura del grano in Sardegna sia antica quanto la civiltà stessa, i maccheroni sono un’invenzione moderna, che come i maccheroni italiani e quelli della penisola iberica, sono apparsi attorno al ‘500 – ‘600.
I malladeddus sono fatti con farina di semola e aqcua. A volte si può disciogliere nell’impasto anche lo zafferano. Fatto l’impasto si fanno delle listarelle di pasta lunghe più o meno 15 cm, poi si tagliano a cubettini. La forma tipica a ricciolino rigato si ottiene schiacciando e spingendo (mallando appunto) col pollice il pezzetto di pasta contro una superficie zigrinata, che di solito era costituita da “su ciuliri” cioè un cestino di paglia, o se no una superficie zigrinata qualsiasi andava bene, per esempio vetro o altro.
I malladeddus si possono fare di differenti dimensioni, quelli piccolini si chiamano anche malladeddus de unga, cioè di unghia, perchè si schiacciano col dorso dell’unghia del mignolo.
Questo tipo di pasta si fa anche in altre parti della Sardegna, ma cambia nome a seconda della zona: per esempio nel Logudoro settentrionale si chiamano ciçoneddus o ciçonis, nel Logudoro meridionale invece macarones caidos, e nel Nuorese si chiamano cravaos, ma ad ogni modo sono usati soprattutto nel Sud Sardegna, tanto è vero che la salsa più famosa per condirli è la salsa campidanese, cioè il ragù con la salsiccia sarda.
The malladeddus is the most typical pasta of Sardinian cooking, but expecially of the south of the island. The name comes from the Sardinan verb “mallai – mallare”, that indicates exactly the action of pressing, pushing and curlig the the pasta. The word malloreddus, with which this pasta has become famous, that means in Sardinian “little veal”, is actually a misinterprtation due to the pronunciation of Sardinian language of the city of Cagliari, for which the intervocalic “d” becomes a weak “r” : [malladeddu > mallareddu > malloreddu], but this pasta has nothing to do with veals. Even lesser has to do with gnocchi that is a kind of pasta of northen-central Italy, that is made in a totally other way, so that the italian translation of the malladeddus with “gnocchetti sardi” (Sardinian small gnocchi) is rather unproper. The malladeddus are in stead very similar to the apulian cavatelli, even though these ones are not furrowed, while the calabrian covathelli are made exactly un the same way.
Unfortunately we do not know in which historic period this kind of pasta was born. Allthough the grain culture on Sardinia is old as the civilization its self, the maccaroni are a modern invention, which, just like the italian and spanish maccaroni, appeared only around the ‘500 – ‘600.
The malladeddus are made with semolina meal and water. Sometimes the saffron can be addet to the dough. Once made the dough you make some pasta stripes about 15 cm long, than you cut them into tiny cubes. The typical form of a furrowed curl is obtained by pressing and pushing (mallendi) with the thumb the small pasta cube on a shagreened surface, which usually is constituited by a straw basket named “çuliri” , otherwise any other shagreened surface is good, for exemple made of glass or similar things.
The malladeddus can be prepared in diferent dimensions, the very small ones are called also “de unga“, that is nail malladeddus, because the pasta is curled with the back little finger nail.
This kind of maccaroni are made also in other parts of Sardinia, but depending on the zone, they change the name: for exemple in the northen Logudoro they are called ciçoneddus o ciçonis, in the southern Logudoro macarrones caidos, and in the Nuorese they are called cravaos, but they are anyway used expecially in South Sardinia, that is why the most famous sauce to dress them is the campidanaise sauce, the is the tomato sauce with Sardinian sausage and saffron.
Die Malladeddus sind die typischste Makkaroni der sardischen Kuche, aber besonders des Südes des Insels. Die Name kommt vom sardischen Verb “mallai – mallare”, der bezeichtet genau das Quetschen und das Kräuseln der Pasta. Das Wort Malloreddus, mit welchem diese Pasta berümt geworden ist, das auf sardisch “klein Kalb” bedeutet, ist eigentlich ein Mißdeutung die von der Asussprache des Sardisches der Stadt Cagliari bewirkt, für welche die intervokalische “d” eine weiche “r” werdet: [malladeddu > mallareddu > malloreddu], aber eigentlich diese Pasta hat gar nicht zu tun mit Kalber. Sogar weniger hat etwas zu tun mit Gnocchi, eine Pasta Sorte des Nord-Zentralen Italien die ganz in ein andere Weg gemacht ist, so dass die italienische Übersetzung der Malladeddus mit ” gnocchetti sardi ” dass heißt “sardische kleine gnocchi”, ist umbedingt ungeeignet. Die Malladeddus sind dagegen sehr ähnlich zu den apulischen Cavatelli, obwohl diese da nicht geschtriefen sind, während die calabresische Covathelli sind genau wie die Malladeddus gemacht.
Unglücklich können wir nicht in welcher geschichtlicher Zeit diese Makkaroni geboren sind. Obwohl das Weizenkultur auf Sardinien alt wie die Zivilization selbst ist, sind die Makkaroni eine moderne Erfindung, die wie die italienische und iberische Makkaroni gegen den ‘500 – ‘600 erscheinte sind.
Die Malladeddus sind mit Grießmehl und Wasser gemacht. Manchmal kann man Saffron direkt in das Kneten einfügen. Einmal das Kneten gemacht, macht man Nudelstreifchen ungefähr 15 cm lang, und dann schneidet sie man in kleine kubchen. Die typische Form einer gestreifene Locke, kriegt man mit dem Quetschen und Kräuseln (mallai) des Pasta Stückchen mit dem Daumen auf eine genarbte Flache, das normalerweise in dem “Çuliri” besteht, dass heißt ein Strohkörbchen, sonst irgendeine genarbte Flache ist auch gut, z.B. von Glass oder etwas ähnlich.
Die Malladeddus können in verschiedene Größe gemacht werden, die kleinste sind auch malladeddus de unga genennt, weil sie mit dem kleinen Fingernagel gekräuselt sind.
Diese Taigware macht man auch in andere Teile Sardiniens, aber es hängt von der Zone, die Name tauscht, z.B. in der norden Logudoro sie Heißen Ciçoneddus oder Ciçonis, in der südlicher Logudoro sie heißen Macarrones caidos, und in der Nuorese sie heißen Cravaos, aber auf jeden Fall sie sind besonders in Süd Sardinien benutzt, so dass berümtest Sauce um diese Makkaroni zu würzen, die Campidanesische Sauce ist, dass Heißt die Tomatensauce mit sardischem Wurst und Safran.
Les malladeddus sont la pâte plus tipique de la cuisine sarde, mais surtout du sud de l’île. Le nom vien de le verb sard “mallai – mallare”, que indique exactement l’action d’écraser et friser la pâte. La parole malloreddus, avec laquelle cette pâte est divenue célèbre, que veut dir en sard petit taureau, est une déformation que vien de la pronuciation de la langue sarde de la cité de Cagliari, pour laquelle la “d” entre deux vocals divien une “r” adouci: [malladeddu > mallareddu > malloreddu], mais en realité cette pâte a rien a faire avec les taureaux. Moins encore a à faire avec les gnocchi qui sont un type de pâte de l’Italie centre -septentrional, qui est faite tout en une autre manière, alors la traduction en italien des malladeddus avec “gnocchetti sardi”(petites gnocchis sards) est tres impropre. les malladeddus sont au contraire presque identiques aux cavatelli des Pouilles, seulement que cettes ca sont lisses, tandis que sont exacment identiques aux covathelli de la Calabria.
Mallereusement nous ne coinnesons pas le periode historique de quand cet pâte a eté inventée. malgré la couture du grain en Sardaigne soit ancienne comme la civilization méme, les maccaronis sont une invention moderne, qui comme les maccaronis italiennes e ces de la péninsule iberique, sont parau au tour du ‘500 – ‘600.
Les malladeddus sont faits avec farine de semoule e eau. Quelque foi on peut dissoudre dans la pâte un petit peu de safron. Une foi fait la pâte, on fait des batonnets de pâtes longues plus ou moin 15 cm, e puis on les coupent en petites cubes. La forme tipique de boucle chagrinée on obtient avec l’écrasement et pression (mallai – “maller”) avec le pouce du morceau de pâte contre une surface chagrinée, que normalement est constitué par “su ciuliri”, c’est à dir un corbeille de paille, ou autrement une surface chagrinée quelconque est bon, pour example de verre ou autre.
Les malladeddus se peuvent faire de différents dimensions, ces très petits sont appelés aussi “malladeddus de unga“, c’est à dir “de clou”, car on les font avec le dos du clou du petit doigt.
Ce tipe de pâte on fait en autres parts de Sardaigne aussi, mais le nom change selon de la zone: pour exemple edans le Logudoro septentrionale ils s’appellent ciçoneddus o ciçonis, dans le Logudoro meridionale au contraire macarones caidos, et dans le Nuorese s’appellent cravaos, mais a de tout manière ils sont utilisés surtout au sud de Sardaigne, si bien que la sauce la plus célèbre pour les assaisonner, est la sauce campidanais, c’est à dir le ragoût te tomates et saucisse sarde.
Los malladeddus son los macarrones mas tipicos de la cocina sarda, pero sobre todo del sur de la isla. El nombre vien desde el verbo sardo “mallai – mallare”, que indica exatamente la action de aplastar y rizar la masa. La palabra malloreddus, con la cual hestos macarrones son divenidos famosos, que quiere dicer en sardo toro pequeño, es una deformatión que vien desde la pronuncia sarda de la ciuidad de Càller, donde la “d” intervocalica se convierte en una “r” dulce: [malladeddu > mallareddu > malloreddu], pero en realidad hestos macarrones no tienen nada que hacer con los toros. Tampoco menos tienen a que hacer con los gnocchis, una especie de macarrone de Italia centro septentrional hecha en toda otra manera, por eso la traduction de los malladeddus con “gnoquitos sardos” es muy inadecuada. Los malladeddus son al contrario casi iguales a los cavatelli de Puglia, solamente que estos son lisos, mientras los covathelli de Calabria son hechs exatamente a la misma manera de los malladeddus.
Desgraciadamente no conoscemos el periodo storico de cuando hestos macarrones han nacido. Nonstante la cultura del trigo en Cerdeña sea antigua cuanto la civilization misma, los macarrones son una invention moderna, que como los macarrones italianos y los de la peninsula iberica, son aparecidos alrededor del ‘500 – ‘600.
Los malladeddus son hechos de harina de sémola y agua. A vezes se puede disolver en la masa un poquito de azafran tambien. Hecho el impasto se hacen lunos bastoncitos de masa de mas o menos 15 cm, despues se cortan a cubitos. La tipica forma a rizos pequeños rayados, se obtiene aplastando y pulsando (mallando) con el pulgar el trozito de massa contras de una superficie graneada, que normalmente era el “ciuliri” es a dir una cesta de paja, o si no una qualquier superficie graneada hestava bien lo mismo, por exemplo de vidrio o otra.
Los malladeddus se pueden hacer de diferentes dimenciones, aquellos muy pequeños se llaman tambien malladeddus de unga, es a dir de uña, porque se aplastan con el dorso de la uña del dedo meñique.
Hesta especie de macarrones se hacen in otras partes de Cerdeña tambien, pero el nombre cambia segundo de la zona: por exemplo en el Logudoro septentrional se llaman ciçoneddus o ciçonis, en el Logudoro meridional macarones caidos, y en el Nuorese se llaman cravaos, pero a cada manera son usados sobre todo en el sur de Cerdeña, tanto es asì que la salsa mas famosa para sazonarlos es la salsa campidanesa, es a dir la salsa de tomate con salchicha sarda y azafran.
Els malladeddus són els macarrons més típics de la cuina sarda, però sobretot del sud de l’illa. El nom prové del verb sard “mallai – mallare”, que indica exactament l’acció d’aixafar i errissar la masa. La paraula malloreddus amb la qual aquests macarrons s’han fet famosos, i que en sard vol dir brau petit, és una deformació originària de la pronúncia sarda de la ciutat de Càller, on la “d” intervolcàlica es torna en una “r” dolça: (malladeddu > mallareddu > malloreddu); però en realitat aquests macarrons no tenen res a veure amb els braus. Tampoc tenen res a veure amb els gnocchi, una mena de macarrons de l’Itàlia centre-septentrional fets d’una altra manera, pel què la traducció dels malladeddus com a “gnocchi sards” és molt inadecuada. En canvi, els malladeddus són quasi iguals als Cavatelli de Puglia, amb la diferència que aquests són llisos, mentre que els Covathelli de Calàbria són fets exactament igual que els malladeddus.